Skarga kasacyjna

Poznań, dnia 20.03.2023 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna, Wydział I ul. Książęca 4 00-498 Warszawa

za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu Wydział I Cywilny ul. Heweliusza 2 60-703 Poznań

Powód: Jan Kowalski 98021203456 ul. Polna 12/3 61-600 Poznań

reprezentowany przez adwokata Annę Nowak Kancelaria Adwokacka Nowak i Wspólnicy ul. Słowackiego 20 60-823 Poznań +48 600 123 456

Pozwany: Adam Wiśniewski ul. Lipowa 7 62-030 Kórnik

I CSK 123/22

Wartość przedmiotu zaskarżenia: 50 000 zł (słownie: pięćdziesiąt tysięcy złotych)

SKARGA KASACYJNA OPARTA NA NARUSZENIU PRAWA MATERIALNEGO

Działając w imieniu skarżącego, powołując się na udzielone w sprawie pełnomocnictwo, które przedkładam w załączeniu, na zasadzie art. 398¹ § 1 k.p.c., zaskarżam prawomocne orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, Wydział I Cywilny, z 15.02.2023 r., w całości i wnoszę o:

1) uchylenie zaskarżonego orzeczenia Sądu Apelacyjnego w Poznaniu w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania temu sądowi w innym składzie, a w przypadku stwierdzenia podstaw – o uchylenie w całości również zaskarżonego orzeczenia Sądu Okręgowego w Poznaniu i przekazanie sprawy do rozpoznania temu sądowi;

ewentualnie o:

2) uchylenie zaskarżonego orzeczenia i rozstrzygnięcie sprawy co do istoty, stosownie do art. 398¹⁶ k.p.c.;

3) przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, wskazując, na podstawie art. 398⁹ § 1 k.p.c., że w sprawie występuje konieczność rozważenia istotnych zagadnień prawnych, tj.:

a) czy w świetle dyspozycji przepisów art. 358¹ § 2 w zw. z art. 358¹ § 3 k.c. zastosowanie tzw. waloryzacji umownej świadczenia wyłącza zastosowanie tzw. waloryzacji sądowej świadczenia (w przypadku stwierdzenia przesłanek do jej zastosowania), a jeżeli tak, to w jakim zakresie, oraz

b) czy zastosowanie w umowie klauzuli waloryzacyjnej odnoszącej się do inflacji – w świetle dyspozycji przepisów art. 358¹ § 2 w zw. z art. 358¹ § 3 k.c. – wyłącza zastosowanie waloryzacji sądowej, a przede wszystkim czy takie wyłączenie następuje w sytuacji, gdy wartość wskaźnika inflacji byłaby wyższa niż wartość wskaźnika założonego w umowie, a odnoszącego się do inflacji;

4) zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych;

5) rozpoznanie sprawy również pod nieobecność pełnomocnika skarżącego.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucam, na podstawie art. 398³ § 1 pkt 1 k.p.c., rażące naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni oraz niewłaściwym zastosowaniu przez sąd przepisu prawa materialnego bez jego wszechstronnego rozważenia, a dokładniej:

1) art. 358¹ § 2 w zw. z art. 358¹ § 3 k.c. w zakresie, w jakim sąd przyjął, że zastosowanie tzw. waloryzacji umownej świadczenia wyłącza zastosowanie tzw. waloryzacji sądowej świadczenia w przypadku stwierdzenia przesłanek do jej zastosowania;

2) art. 358¹ § 2 w zw. z art. 358¹ § 3 k.c. w zakresie, w jakim przyjęto, że zastosowanie w umowie klauzuli waloryzacyjnej odnoszącej się do inflacji wyłącza zastosowanie waloryzacji sądowej w przypadku, gdyby wskaźnik inflacji był wyższy niż wskaźnik inflacji założony w umowie (od którego zależała dopuszczalność waloryzacji świadczenia).

Uzasadnienie

Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 10.01.2023 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 45 000 zł (słownie: czterdzieści pięć tysięcy złotych) tytułem zwrotu umowy pożyczki z 15.05.2020 r. Umowa pożyczki przewidywała zastosowanie tzw. klauzuli waloryzacyjnej umownej według ściśle określonego przez strony wzorca i harmonogramu. Klauzula waloryzacyjna miała zastosowanie w przypadku zmiany siły nabywczej pieniądza, zmiany waluty i innych zdarzeń o charakterze nadzwyczajnym. Wskaźnikiem, od którego uzależnione było zastosowanie klauzuli waloryzacyjnej, były alternatywnie:

1) średnioroczna cena złota na rynku międzynarodowym w Londynie oraz Nowym Jorku liczona jako średnia ważona z 6 miesięcy poprzedzających miesiąc obliczenia;

2) średnioroczna cena platyny na rynku międzynarodowym w Londynie oraz Nowym Jorku liczona jako średnia ważona z 6 miesięcy poprzedzających miesiąc obliczenia;

3) średnioroczna cena ropy naftowej na rynku międzynarodowym w Londynie oraz Nowym Jorku liczona jako średnia ważona z 6 miesięcy poprzedzających miesiąc obliczenia.

Jednocześnie strony postanowiły, że waloryzacja umowna świadczenia dopuszczalna będzie wyłącznie w przypadku, gdy wahania wskaźników, o których mowa wyżej, na przestrzeni ostatnich 12 miesięcy przed terminem zwrotu pożyczki (15.05.2023 r.) przekroczą 10%.

W zależności od stopnia wahań wskaźnika bazowego klauzula waloryzacyjna miała być zastosowana na podstawie:

1) ceny złota w przypadku wahań na poziomie 10–20%;

2) ceny platyny w przypadku wahań na poziomie 20–30%;

3) ceny ropy naftowej w przypadku wahań na poziomie powyżej 30%.

Pomiędzy stronami zawisł spór dotyczący dopuszczalności zastosowania klauzuli waloryzacyjnej, jej podstawy oraz wysokości, jak również dopuszczalności zastosowania, niezależnie od umownej klauzuli waloryzacyjnej, tzw. waloryzacji sądowej, w przypadku gdyby ta pierwsza okazała się niewystarczająca.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w wyroku z 10.01.2023 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 45 000 zł (słownie: czterdzieści pięć tysięcy złotych) tytułem zwrotu umowy pożyczki z 15.05.2020 r. Jak wynika z uzasadnienia wyroku, sąd zastosował klauzulę waloryzacji świadczenia na poziomie 10%.

Zaskarżonym orzeczeniem Sąd Apelacyjny w Poznaniu, Wydział I Cywilny, z 15.02.2023 r. utrzymał orzeczenie sądu pierwszej instancji, oddalające wniosek skarżącego o zmianę wysokości świadczenia. Jak wskazał w orzeczeniu sąd odwoławczy, w wyniku ustaleń określono wskaźnik wysokości waloryzacji umownej na poziomie prawidłowym, a nie, jak żądał apelujący, na poziomie 30%.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Poznaniu określenie wskaźnika wysokości waloryzacji świadczenia na wnioskowanym poziomie łączyłoby się z koniecznością zastosowania innego niż dotychczas miernika, czego nie przewidywała umowa stron. Ponadto sąd nie znalazł podstaw do zastosowania waloryzacji sądowej świadczenia, ponieważ umowa pożyczki nie przewidywała takiej możliwości. Sąd Apelacyjny wyjaśnił powody takich, a nie innych obliczeń należnego mu świadczenia. Z treści pisma wynika, iż przy ustalaniu nowej wysokości świadczenia rozważono kilka wariantów jego wyliczenia. W wyniku ustaleń określono wskaźniki odpowiednio na poziomie 10% oraz 20%.

Skarżący podnosi, że obliczenia dokonane przez sądy obu instancji są błędne. Jego zdaniem – co powód wykazał za pomocą licznych dowodów dostarczonych obu sądom w toku przewodów sądowych – ceny na rynkach międzynarodowych wykazywały znaczne wahania, uzasadniające zastosowanie najwyższego wskaźnika waloryzacji umownej świadczenia, tj. wskaźnika na podstawie cen ropy naftowej. Powód dostarczył fachową dokumentację wraz z tłumaczeniami oraz opiniami prywatnymi biegłych, które popierały jego stanowisko w sprawie. Powód poparł swoje twierdzenia szczegółowym wyliczeniami, które zostały przedstawione w sposób przejrzysty i możliwie najprostszy, a w każdym razie nadający się do prawidłowej oceny i wysnucia prawidłowych wniosków. Sądy obu instancji błędnie zrozumiały instytucję waloryzacji umownej i błędnie zinterpretowały wyżej wymienione przepisy w połączeniu z postanowieniami umowy pożyczki. Waloryzacja umowna świadczenia nie miała na celu osiągnięcia przez powoda nieuzasadnionego zysku, ale utrzymanie zwracanego mu kapitału oraz odsetek umownych od niego na poziomie uwzględniającym jego realną siłę nabywczą w dniu zwrotu pożyczki. Sądy obu instancji przyjęły błędne rozumienie przepisów o waloryzacji umownej, nadając jej znaczenie wyzysku i nieuzasadnionego wzbogacenia. Podzieliły jednocześnie połowicznie stanowisko powoda w sprawie i przyznały mu najniższy z możliwych wskaźnik waloryzacji świadczenia.

Sądy obu instancji odmówiły ponadto powodowi prawa do waloryzacji sądowej świadczenia, pomimo zajścia ustawowych przesłanek uzasadniających jej zastosowanie. Zastosowanie nawet najwyższego wskaźnika waloryzacji nie pozwoliłoby powodowi na odzyskanie powierzonych przez niego pieniędzy, dlatego też uzasadniony był wniosek o waloryzację sądową świadczenia. W ocenie powoda odmowa jej zastosowania wynika z faktu błędnej wykładni przepisów o waloryzacji sądowej i umownej, która doprowadziła do wniosku, że oba świadczenia wzajemnie się wykluczają, gdy w rzeczywistości tak wcale nie jest.

Jedynie dla przykładu można w tym miejscu przywołać wyrok Sądu Najwyższego I CSK 456/21 z 20.05.2022 r., OSNC 2022/6/78, zgodnie z którym: „Nie są objęte zakresem zastosowania art. 358¹ § 2 k.c. umowy, przez które strony ponownie ustalają wysokość świadczenia pieniężnego, ze względu na już zaistniałą inflację, ponieważ stanowi to ponowne określenie sumy nominalnej, z reguły zmierzające do uniknięcia waloryzacji sądowej. Jednakże możliwa jest waloryzacja sądowa świadczenia pieniężnego na podstawie art. 358¹ § 3 k.c., także wówczas, gdy strony przewidziały odpowiedni mechanizm waloryzacyjny w umowie, nawet jeśli został on już wykorzystany, jeśli spełnione zostaną przesłanki przewidziane w art. 358¹ § 3 k.c. Podkreślenia wymaga odmienność przesłanek obu waloryzacji oraz odmienne rezultaty ich przeprowadzenia. Jeśli waloryzacja sądowa dawałaby stronie wyższy poziom ochrony, to nie można odmówić jej skorzystania z niej, skoro art. 358¹ § 3 k.c. nie zawiera wyłączenia takiej możliwości. Zastosowanie w samej umowie klauzuli waloryzacyjnej z uwagi na już istniejącą inflację nie wyklucza waloryzacji na podstawie art. 358¹ § 3 k.c., o ile zastosowanie klauzuli waloryzacyjnej – z uwagi na rzeczywistą zmianę siły nabywczej pieniądza – nie doprowadziło do przewidywanej ochrony strony”.

Błędne stanowisko Sądu Apelacyjnego, a także Sądu Okręgowego, doprowadziły do wydania wadliwych orzeczeń, których wzruszenie w drodze skargi kasacyjnej jest jedyną możliwością dla apelującego.

Uzasadniając wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania, podaję, że w niniejszej sprawie konieczne jest rozważenie kwestii stanowiącej istotne zagadnienia prawne:

1) czy w świetle dyspozycji przepisów art. 358¹ § 2 w zw. z art. 358¹ § 3 k.c. zastosowanie tzw. waloryzacji umownej świadczenia wyłącza zastosowanie tzw. waloryzacji sądowej świadczenia (w przypadku stwierdzenia przesłanek do jej zastosowania), a jeżeli tak, to w jakim zakresie;

2) czy zastosowanie w umowie klauzuli waloryzacyjnej odnoszącej się do inflacji – w świetle dyspozycji przepisów art. 358¹ § 2 w zw. z art. 358¹ § 3 k.c. wyłącza zastosowanie waloryzacji sądowej, a przede wszystkim, czy takie wyłączenie następuje w sytuacji, gdy wartość wskaźnika inflacji byłaby wyższa niż wartość wskaźnika założonego w umowie, a odnoszącego się do inflacji.

W świetle powyższego wnoszę i wywodzę jak w petitum pisma.

............................................................ Anna Nowak 20.03.2023

Załączniki: 1) pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej; 2) dowód uiszczenia opłaty sądowej w wysokości 2000 zł; 3) dwa odpisy skargi kasacyjnej.